Waarom leeft de mens zoveel langer dan zijn vruchtbare leeftijd? David van Bodegom ging op zoek naar het antwoord op die vraag – in Ghana.
... Waarom leefden we dan zo lang? Het geheim waren de mannen. In de polygame samenleving trouwen de mannen met meerdere, tot wel vier, vrouwen. Ze trouwen die vrouwen niet allemaal tegelijk. Voor een trouwerij moet een flinke bruidsprijs worden betaald. Vrouwen zijn een schaars goed en trouwen daarom allemaal als ze ongeveer 20 zijn. Het resultaat is dat er een vrij groot leeftijdsverschil zit tussen een man en zijn derde en vierde vrouw. Hierdoor kan hij tot op hoge leeftijd kinderen verwekken. Ruim 18 procent van de kinderen had een vader die bij de geboorte ouder was dan 50 jaar. Dit betekent dat het voor een man wel degelijk uitmaakt of hij 50 of 80 jaar oud wordt. Als hij 80 wordt krijgt hij meer nakomelingen. Op deze manier is er selectie voor langlevendheid. Oudere mannen hebben meer nakomelingen. Die oude mannen geven hun lang-leven genen zowel aan hun zonen als aan hun dochters door. De vrouwen liften dus mee op het succes van de polygame man.’
Hoe komt het dan dat vrouwen in alle landen nog ouder worden dan mannen?
‘Dat ligt besloten in hun speciale taken. Ze zijn iets robuuster gebouwd. Het sterke geslacht. Dat is nodig voor het opvoeden van de kinderen. Je ziet bij dieren waar de mannetjes voor het nageslacht zorgen dat de mannetjes langer leven. Het nog wat extra ouder worden is een neveneffect van hun sterke lichaam.’
Monogamie schijnt in opmars te zijn. Betekent dit dat de mens (op termijn) weer korter zal gaan leven, terug naar de ongeveer 50 jaar?
‘Monogamie heeft zich de afgelopen eeuwen sterk verspreid vanuit Europa naar Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Australië. Toch zijn nog steeds de meeste culturen polygaam. Ook in ons DNA kun je nog zien dat wij van nature polygaam zijn. Er is in de mannen die nu leven veel minder variatie in de y-chromosomen – die ze van hun voorvaderen hebben gekregen – dan in de mitochondriën – die ze van hun voormoeders hebben gekregen. We hebben gedurende een groot deel van ons evolutionaire verleden in polygame gezinnen gewoond en wat de toekomst zal brengen is onzeker.’