De hoge werkloosheid in China heeft tot een nieuw fenomeen geleid. Door het hele land openen zogenaamde "doe-of-je-werk-hebt"-kantoren. Kantoren waar je voor 30 tot 50 yuan, omgerekend zo'n 4 tot 6 euro per dag, naartoe kunt om te doen of je werk hebt.

De maatschappelijke druk om te presteren in China is enorm. En professioneel succes en sociale status zijn nauw met elkaar verbonden. Maar met de teruglopende economische groei en het gebrek aan geschikte banen is het voor steeds meer mensen een uitdaging om een baan te vinden. Voor hen bieden de nepbaankantoren een uitweg om gezichtsverlies te vermijden.

Online is er veel discussie over de kantoren. Voorstanders vinden het een goede manier om regelmaat in het leven te houden, stress te verlichten en actief te blijven. Tegenstanders vinden het zelfmanipulatie en verspilling.

Van grote steden als Peking tot inlandse steden als Guilin, overal duiken de nepbaankantoren op. Tegen betaling kun je voor de dag een bureau huren en lunchen. Voor veel mensen bieden de kantoren een manier om kritiek of zorgen van familie en vrienden te ontwijken. Zo wordt er ook mee geadverteerd.

"Wil je de schaamte voorkomen om te moeten vertellen dat je werkloos bent, kom dan hierheen", luidt het in een video. In een andere video legt de uitbater van een kantoor uit dat er "niets mis is met het geruststellen van je familie".

Online wordt er met veel ongeloof op deze nieuwe dienst gereageerd. Dat je geen baan hebt, is nog wel te begrijpen, maar dat je betaalt om te doen alsof en daarover liegt tegen je familie en vrienden, gaat volgens velen te ver. In plaats daarvan kunnen mensen hun geld en tijd beter investeren in het leren van vaardigheden die hun baankansen vergroten, stellen critici.

Maar er zijn ook veel voorstanders van deze nieuwe dienst. Het neemt niet alleen de druk weg om je continu te moeten verantwoorden, het biedt ook regelmaat, beargumenteren zij. Het zet mensen aan om op te staan, zich klaar te maken en de deur uit te gaan. Het dient als een tussenvorm van het naleven van de rituelen van een echte baan en het thuiszitten. Daarnaast bieden de kantoren een mogelijkheid om mensen te ontmoeten waarmee je iets kan ondernemen.

Op sommige plekken worden er dan ook eisen gesteld aan de mensen die een bureau huren. Zo mogen huurders van een kantoor in Hangzhou niet te laat komen, geen spelletjes spelen of rookpauzes nemen. In plaats daarvan krijgen ze opdrachten. Op deze manier worden mensen klaargestoomd voor een echte baan. Ook al is dat in het huidige economische klimaat een uitdaging.

China kampt al jaren met hoge werkloosheid. In de zomer van 2023 was de jeugdwerkloosheid met ruim 21 procent zo hoog dat de overheid besloot geen cijfers meer te publiceren. Inmiddels heeft China de rekenmethode aangepast en publiceert het weer cijfers. Maar de werkelijkheid is er niet fraaier op.

Vooral jonge mensen in de steden, studenten niet meegerekend, hebben moeite met het vinden van een baan. In juni was ruim 14 procent van de 16- tot 24-jarigen werkloos. Dit percentage geeft echter een vertekend beeld van de werkelijke crisis op de arbeidsmarkt. Wie in China één uur per week werkt, telt officieel niet als werkloos een definitie die de cijfers gunstiger doet lijken.

De belangrijkste oorzaken voor de hoge werkloosheid zijn de teruglopende economische groei en de mismatch tussen arbeidsvraag en -aanbod. Steeds meer jongeren zijn hoogopgeleid. Tussen 2014 en 2024 steeg het aantal mensen dat een diploma haalde in het hoger onderwijs van ruim 7 naar bijna 12 miljoen per jaar.

Hun families hebben veel geld en energie geïnvesteerd in het onderwijs en de verwachtingen zijn dan ook groot. Maar passende banen zijn er in veel gevallen nog niet. En dus voelt de sociale druk voor vele groter dan de financiële en zijn ze bereid te betalen om te kunnen doen alsof ze professioneel geslaagd zijn.

Over één ding lijken veel voor- en tegenstanders het wel eens: het wordt tijd voor een gesprek over de stigmatisering van werkloosheid. Zeker nu het voor veel mensen, ongeacht hun vaardigheden of inzet, een realistisch scenario is.