Een bril voor doven en slechthorenden. Het klinkt vreemd, maar toch wordt er hard aan gewerkt. SpraakZien, zoals de bril heet, voorziet de drager van live ondertiteling tijdens een gesprek, met behoud van oogcontact tussen de sprekers. Vier Leidse studentes Taalwetenschap voeren wetenschappelijke experimenten uit met de bril.
Voor een prima horend persoon is de bril misschien een gimmick, voor doven en slechthorenden is hij een uitkomst. Wie de bril heeft opgezet ziet wat de gesprekspartner zegt als tekst in de lucht verschijnen, geprojecteerd op een afstand van zo’n drie virtuele meters. De bril is draadloos verbonden met een microfoon. Spraakherkenningssoftware transformeert de opgevangen geluiden in tekst, die vervolgens door de bril wordt weergegeven. De (doorzichtige) bril is nu nog wat log.
Het idee voor SpraakZien ontstond in 2010 buiten de Leidse universiteit, toen natuurkundige Michiel van Overbeek, specialist op geluidsgebied, werd getroffen door een gehooraandoening. Hij liet zijn hersens kraken en bedacht de bril. Om zijn idee te ontwikkelen, richtte hij samen met Wilfried Claus en Barend Nieuwendijk de maatschap OorZaak op. Nieuwendijk: ‘We combineren drie bestaande technieken: een videobril, een mini-microfoon en spraakherkenningssoftware. In die technieken is een enorme ontwikkeling gaande. We willen ook dat de software op de smartphone gaat draaien; nu heb je nog een laptop nodig.’ De Stichting Plotsdoven juicht het initiatief toe en deed een oproep voor testpersonen.
Voorlopig wordt er echter nog volop getest. En daar verschijnt Leiden op het toneel. Want de theorie is natuurlijk mooi, maar werkt de bril wel zoals gehoopt? Hebben mensen met gehoorproblemen hier echt iets aan? Zo kwam OorZaak bij de opleiding Taalwetenschap terecht, waar studenten al les krijgen in psychologie en neurolinguïstiek, en tevens ervaring hebben met experimentele taalkunde.
De proefpersoon moet woorden nazeggen en vragen beantwoorden over een verhaal dat de studentes vertellen, steeds één keer zonder en één keer met bril. De reacties zijn enthousiast, maar ook kritisch, aldus de studenten. ‘Er moet nog veel verbeterd worden. Praten met één gesprekspartner lukt bijvoorbeeld wel, maar hoe gaat het op een drukke, luidruchtige verjaardag?’ Toch ziet de doelgroep heil in het product: ‘Sommige mensen zijn door hun doofheid in een isolement beland; dit is een manier om dat te doorbreken.’