Tientallen jaren kregen Groningen, Drenthe en Friesland een korting op de gasprijs, omdat in Groningen het aardgas werd gewonnen. Alleen hebben de inwoners nooit een cent van die korting gezien.
De zogenoemde Noordenkorting is weer opgerakeld in de parlementaire enquête gaswinning Groningen. Want de grote vraag is nu waarom van de 363 miljard euro aan gasopbrengsten voor de staat in al die jaren een schamele 1 procent van het geld in het Noorden belandde. De rest verdween in de Nederlandse schatkist en werd deels besteed aan infrastructuur in de Randstad. Er is daardoor sprake van een ereschuld, stelde de parlementaire enquêtecommissie.
Een van de vragen die de Kamerleden stellen is waarom er al die jaren nooit voor gekozen is inwoners van Groningen een korting te geven op de gasprijs. Het antwoord van de onderzoekers van de commissie is dat er wel degelijk zo’n korting is geweest: de zogeheten Noordenkorting.
Het kabinet besloot al snel na de vondst van het gasveld in de jaren zestig zo’n Noordenkorting in te voeren. Kleinverbruikers in Groningen, Friesland en Drenthe kregen een korting van 5 procent op de gasprijs. Industriële afnemers kregen eerst een korting van 21 cent per kubieke meter ten opzichte van de prijs voor andere provincies.
De redenering van het kabinet was destijds dat gasgebruikers in het Noorden dichter bij de bron zaten. Het zou ook eerlijk zijn omdat Noord-Nederland juist een hogere prijs betaalde voor kolen en stookolie, waarmee tot die tijd huizen verwarmd werden. Die hogere prijs voor kolen ontstond door de grotere afstand tot de Limburgse mijnen.
Al in 1974 tekent de Europese commissie bezwaar aan tegen de Noordenkorting. Het zou ongeoorloofde steun voor de lokale industrie zijn. Maar Nederland slaagt erin de Noordenkorting te verdedigen.
In de loop der jaren wijzigt het kabinet de hoogte van de korting een paar keer. Door de gestegen gasprijs zou een hoge korting niet langer verdedigbaar zijn met alleen de lagere transportkosten. Eerst wordt het 75 cent per kubieke meter korting, in 1990 wordt het 89 cent per kubieke meter voor kleinverbruikers en 75 cent voor de industrie.
Vanaf 1999 wordt de Noordenkorting afgebouwd. Vanwege de liberalisatie van de gasmarkt verdwijnt eerst de korting voor bedrijven. De industrie krijgt namelijk ook als eerste de mogelijkheid op de vrije markt gas in te kopen. In 2002 vervalt de korting voor het midden- en kleinbedrijf, vooral tuinders. In 2004 komt de Noordenkorting ook voor kleinverbruikers te vervallen.
Het hele verschijnsel noordelijke gaskorting is al die jaren behoorlijk onbekend gebleven. De inwoners hebben er namelijk nooit iets van gezien. De gemeentelijke distributiebedrijven in het Noorden berekenden de korting niet door aan de kleinverbruikers. De EGD’s en andere energiebedrijven die later opgingen in Essent en RWE lieten het geld in de gemeentekassen vloeien. Die gemeenten waren immers de eigenaren van de energiebedrijven. ,,In directe zin profiteerden de kleinverbruikers in het Noorden dus maar weinig van de korting’’, stellen de onderzoekers van de enquêtecommissie op basis van een memorandum van het ministerie van Economische Zaken uit 1993.