Onmisbaar als je naar een warm vakantieland gaat: Deet. Maar wetenschappers hebben eigenlijk nooit goed begrepen waarom dat anti-muggenmiddel nou zo goed werkt. Nu is daar eindelijk een antwoord op.
Muggen hebben een hekel aan de smaak en geur van anti-insectenmiddel Deet. Maar dat is niet omdat ze het proeven met hun kop, maar met hun poten.
Dat hebben onderzoekers van onder andere de Rockefeller University in New York ontdekt. Ze publiceerden hun onderzoek deze week in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology.
Maar hoe handig is dit nou, dat we dit weten? "Het is vooral interessant omdat we dit middel echt al heel lang kennen, zo'n zeventig jaar", zegt Bart Knols. Hij werkte niet mee aan het onderzoek, maar is entomoloog aan de Radboud Universiteit en schreef het boek 'Mug'. "200 miljoen mensen gebruiken het middel op jaarbasis."
"We wisten gewoon al die tijd wel dát het werkte, maar niet hoe." Knols noemt het onderzoek 'een eerste stapje in de ontrafeling van de werking van Deet'. "En als we dat positief doortrekken: dit onderzoek kan misschien meehelpen bij het vinden van nieuwe middeltjes die ook goed tegen muggen werken."
De onderzoekers kwamen tot deze conclusie door proefpersonen met Deet in te smeren, en ze speciale handschoenen aan te trekken. Die handschoenen hadden minuscule gaatjes, waardoor de muggen niet met hun pootjes bij de huid konden, maar wel met hun kopjes.
Wat onderzoekers toen zagen, was dat de muggen zich niet meer lieten tegenhouden door Deet.
Vervolgens hebben onderzoekers de pootjes van de muggen ingesmeerd met een speciale lijm, waardoor hun smaaksensoren niet meer goed werkten. Ook toen lieten de muggen zich niet meer tegenhouden door Deet.
Want, toegegeven: Deet is een 'heftig' middel, zo stelt de entomoloog. "Het is een van de belangrijkste afweermiddelen: als je het op je huid hebt, landt er nagenoeg geen mug meer. Maar het is ook wel een beetje een agressief stofje."
Zo kan het niet tegen plastic: "Als je Deet op je plastic zonnebril knoeit, smelt-ie weg." Ook is al een tijd bekend dat 20 procent van Deet in je bloedbaan terechtkomt. "Je mag het daarom ook niet bij kinderen gebruiken, en het is als volwassene ook niet goed als je het dag in dag uit elk jaar gebruikt."
Er zijn al wel groene alternatieven op de markt, die volgens onderzoek van Knols net zo goed werken als Deet (de 20-procent-versie). "Een afweermiddel op basis van lemon-eucalyptus, die is bewerkt."
De nieuwe onderzoeksresultaten kunnen wetenschappers meenemen in vervolgonderzoek. "Als je dan testen gaat doen bij nieuwe stoffen, is het goed om te weten dat muggen de werkbare stoffen kunnen 'proeven' met hun poten."
Hoe zulke middeltjes trouwens worden getest? Heel simpel, stelt de entomoloog. "Proefpersonen smeren hun armen in en steken die in een soort box met muggen erin." En dan is het maar afwachten hoe snel ze worden gestoken. Knols: "Als je dus een goed middel hebt, zoals Deet, dan heb je geluk."