Opmerkelijk nieuws voor degenen onder ons die regelmatig of soms (tot die laatste groep behoort ook de inhoudelijke geest achter deze website) overvallen worden door gevoelens van zelftwijfel. Niet alleen mensen, maar ook apen kunnen aan zichzelf twijfelen. Dat zeggen Amerikaanse onderzoekers die een groep makaken hebben leren gamen. De dieren bleken liever te ‘passen’ dan het risico te nemen een verkeerde keuze te maken. Tot nu toe werd gedacht dat alleen mensen zich van hun mogelijk falende denk- of handelsvermogen bewust waren. De onderzoekers hebben hun bevindingen gepresenteerd tijdens een bijeenkomst van de internationale wetenschappelijke organisatie AAAS in Washington.
De onderzoekers hadden makaken de dichtheid van een reeks pixels, die boven aan hun computerscherm verschenen, leren te onderscheiden. Zij konden de cursor eenvoudig naar de letter s (sparse) bewegen, als de pixels verder uit elkaar stonden of naar de letter d (dense), als ze dicht opeen stonden. De dieren bleken net als mensen liever geen antwoord te geven als ze twijfelden aan de juistheid van hun keuze. De dieren werden met iets eetbaars beloond, als ze de juiste letter kozen. Zij kregen bij een fout antwoord geen straf, maar de game stopte enige seconden, waardoor de dieren niet in de gelegenheid waren direct een nieuwe uitdaging aan te gaan. Als ze twijfelden, hadden ze een derde optie: een vraagteken kiezen. Het spel stopte dan niet. De onderzoekers constateerden dat de makaken op dezelfde manier van het vraagteken gebruik maakten als mensen die zeiden dat ze het te lastig vonden om een keuze te maken. Voor een ander soort apen, de kapucijnaap, gold dat niet. Die apen, die ook hadden leren gamen, maakten nooit van het vraagteken gebruik. Het heeft er dus alle schijn van dat zelftwijfel diep verankerd zit in de primatengenen die ook ons gedrag grotendeels bepalen. Het kan evolutionair gezien een nuttige eigenschap zijn, want hoogmoed en zelfoverschatting komen meestal voor de spreekwoordelijke val.