Lokale gemeenten maken massaal gebruik van AI-toepassingen, maar zijn zich niet bewust van het energieverbruik van die AI-toepassingen. Dat blijkt uit een enquête van Binnenlands Bestuur onder 63 gemeenten. Volgens Sjoerd Hartholt, redacteur Binnenlands Bestuur, geeft de helft van de gemeenten in de enquête aan dat er behoefte is aan nationale of sectorbrede richtlijnen als het gaat om duurzaamheid en AI.

Inmiddels maakt ruim 96 procent van de Nederlandse gemeenten gebruik van AI, of zet de technologie in via pilots en proefprojecten. Daarbij gaat het vooral om generatieve AI-toepassingen, zoals ChatGPT en Copilot. Uit de enquête blijkt echter dat er geen cijfers zijn over het energieverbruik dat met dit AI-gebruik gepaard gaat. Geen van de 63 deelnemende gemeenten monitort het energieverbruik van AI expliciet.

Diverse gemeenten geven aan dat 'AI nog in de kinderschoenen staat' en dat een afweging over het energieverbruik pas volgt wanneer AI breder wordt toegepast. Maar wel dat er een behoefte is aan nationale of sectorbrede richtlijnen als het gaat om duurzaamheid en AI, dat geldt voor de helft van de gemeenten in de enquête. Volgens Hartholt moeten lokale overheden samen optrekken en meer inzicht vergaren bij grote techreuzen.

Uit de enquête blijkt dat 30,5 procent van de gemeenten bezig is met de ontwikkeling van duurzaamheidsrichtlijnen. Zo benadrukt de gemeente Den Haag: 'Wij vinden dat je AI verantwoord moet inzetten, en duurzaamheid is daar een belangrijk onderdeel van. Richtlijnen zijn nog in ontwikkeling, en we kunnen hier zeker hulp bij gebruiken.'

De provincie Noord-Holland schrijft in de enquête: 'Als overheidsorganisatie zitten we nog in een fase waarin we het potentieel van AI ontdekken. De inzet is nog beperkt, maar het kan ineens snel gaan. Als provincie maken we expliciet duurzaamheidsafwegingen bij IT, en dat willen we ook specifiek voor AI gaan doen.'

'Het gebruik van AI hoort bij het werken anno 2025', zegt de gemeente Peel en Maas. 'We realiseren ons dat het energieverbruik hierdoor toeneemt.' De gemeente wijst op de duurzaamheidsvoordelen van digitale toepassingen, bijvoorbeeld bij het optimaliseren van energieverbruik in gebouwen.

Dat de gemeenten niet goed in kaart hebben hoeveel energie de AI-toepassingen daadwerkelijk verbruiken is volgens datawetenschapper Alex de Vries-Gao van de Vrije Universiteit Amsterdam niet verrassend. 'Dat verbruik meten is moeilijk, om het energieverbruik van bijvoorbeeld Copilot te meten, moet je toegang hebben tot de servers van Microsoft.' Tot die toegang zijn techreuzen terughoudend, legt hij uit. 'Op dit moment zijn alleen grove schattingen mogelijk, en ontbreekt monitoring van externe applicaties volledig.'

Het Internationaal Energieagentschap (IEA) voorspelde in april dat AI-toepassingen zullen leiden tot een ruime verdubbeling van het energieverbruik van datacenters in 2030.