Niks doen klinkt eenvoudig, maar voor veel Nederlanders is het tegenwoordig een grote uitdaging. Iedere lege minuut van de dag pakken we onze telefoon erbij, met grote mentale druk als gevolg.

De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving riep daarom vanochtend op om samen te werken aan "een meer ontspannen samenleving". Er is volgens de raad meer "alledaagse vertraging" nodig: momenten waarin niets hoeft op werk, op school, en ook in de vrije tijd.

Nu ligt er te veel verantwoordelijkheid bij het individu, zegt RVS-voorzitter Jet Bussemaker. "Je kan zeggen: we leveren een massagestoel, of we doen een mindfulnesscursus, maar dat verandert niet de structurele oorzaak."

We moeten volgens Bussemaker als samenleving het gesprek voeren over culturele afspraken. "Is het normaal dat je zo snel mogelijk op appjes moet reageren? Is het normaal dat je altijd bereikbaar moet zijn? Is het normaal dat je zoveel vrienden op Instagram moet hebben?"

Steeds meer jongeren worstelen met prestatiedruk, werkenden vallen uit met burn-outklachten en bijna de helft van de volwassenen heeft ooit een psychische aandoening gehad. De samenleving is zo'n 18 miljard euro per jaar kwijt aan deze mentale problematiek, berekende de RVS.

Digitale middelen zijn een grote boosdoener, stelt psycholoog Wijnand van Tilburg. Die veroorzaken volgens hem overprikkeling, wat als gevolg heeft dat mensen zich minder goed kunnen concentreren.

"Er is zo veel gaande, dat je het niet meer kunt bijhouden." Dat geeft volgens Van Tilburg een gevoel van verveling. Op werk kan verveling leiden tot een lage motivatie om te werken, veel afwezig zijn en in het uiterste geval zelfs diefstal op werk, zegt de psycholoog.

"En op de lange termijn kan verveling leiden tot een verhoogd risico op een depressie, angststoornis, slecht eten, meer risico nemen met autorijden en gokgedrag."

Vaatwasser uitruimen
Het zou geweldig zijn als bedrijven een 'rustpunt' op de werkdag creëren, zegt psycholoog Van Tilburg. Maar uiteindelijk is het volgens hem nog steeds aan het individu wat te doen met deze lege tijd.

"Een werkgever zou een groepsactiviteit kunnen organiseren voor wie dat wil, bijvoorbeeld samen buiten voetballen. Anders gaan mensen alsnog een halfuur op hun telefoon zitten."

Als het toch op jezelf aankomt - bijvoorbeeld buiten werk - moet je een beetje streng zijn, zegt hoogleraar cognitieve psychologie Stefan van der Stigchel. "Je kunt bijvoorbeeld een vast moment op dag inplannen waarop je een wandeling gaat maken. En neem je mobiel dan niet mee, zet geen podcast op, want dan ben je nog steeds niet aan het lummelen."

Naast wandelen kun je volgens Van der Stigchel denken aan dingen die "vanzelf gaan". "De vaatwasser uitruimen, iets schoonmaken. Het zijn allemaal dingen waarbij je kunt nadenken over iets compleet anders. En laat je gedachten dan lekker gaan."