Niet zo lang geleden betekende 'Made in China' vooral: goedkoop. Tegenwoordig staat het juist voor kwaliteit, zeker als het aankomt op tech zoals auto's en smartphones.

Een cruciale factor in China's succes? Het Amerikaanse megabedrijf Apple, beargumenteert Financial Times-journalist Patrick McGee in zijn boek Apple in China. Apple leidde miljoenen Chinezen op voor zijn fabrieken en investeerde honderden miljarden in de toeleveringsketen, waardoor China ook in andere sectoren een voorsprong kon verwerven, stelt hij.

In de race om economische werelddominatie werpen de Europese Unie en de VS de afgelopen jaren importheffingen op om China af te remmen. Maar het besef dat China voorloopt, komt wel wat laat: de oorsprong van China's inhaalrace ligt rond de eeuwwisseling.

In die periode verplaatst Apple om kosten te besparen een steeds groter deel van de productie naar China, net als veel andere westerse bedrijven. McGee: "In 1999 werd geen enkel Apple-product in China gemaakt. In 2009 vrijwel allemaal."

Het belang hiervan valt niet te onderschatten, zegt McGee. "Apples eigen schatting is dat het sinds 2008 zo'n 28 miljoen mensen heeft opgeleid. In 2015 investeerde Apple jaarlijks 55 miljard dollar in Chinese fabrieken. Dat was veel meer dan we ooit van een bedrijf in een ander land hebben gezien."

In de grootste fabriek voor Apple-producten werken honderdduizenden mensen. De arbeidsomstandigheden zijn slecht en de werkdagen lang, maar de productie gaat snel en goedkoop.

Aan die efficiëntie lag een revolutionair nieuwe manier van productie ten grondslag. Apple leerde bedrijven als Foxconn, die in China Apples fabriekswerk uitvoerden, hoe ze toeleveringsketens moesten opzetten om iMacs en iPhones van hoge kwaliteit te maken.

Tegelijkertijd eiste China dat deze bedrijven niet alleen van Apple afhankelijk zijn. En dus gebruikten die bedrijven de kennis die ze van de Amerikanen leerden, voor andere bedrijven in China. "Op die manier namen Chinese smartphonemakers Apples productiemethodes over", zegt McGee.

"Bedrijven als Xiaomi, Oppo, Vivo en Huawei bestonden in de smartphonemarkt eigenlijk nog niet vóór 2010. Maar Apple leidde al hun toeleveranciers op en het resultaat is dat die bedrijven nu samen 55 procent van de wereldwijde markt in handen hebben. Apple heeft 20 procent."

Tech-expert Liu, die twintig jaar in Silicon Valley werkte maar onlangs terugkeerde naar China om een robotlaboratorium te leiden, denkt dat vooral Apples investeringen cruciaal zijn geweest. "Aanvankelijk was er wat kennisoverdracht over het bouwen en runnen van een fabriek, maar daarna profiteerde de Chinese techmarkt van Apples gigantische kapitaalinjectie."

Desondanks vond de Chinese president Xi Jinping dat zijn land financieel niet genoeg meeprofiteerde van Apple, dat elk jaar enorme winsten maakt. Apple moet veel concessies doen, zoals het opslaan van de data van Chinese gebruikers in China in plaats van Amerika.

Tegelijkertijd voert de VS óók de druk op Apple op. Washington doet pogingen om een deel van de productie naar Amerika te halen. Maar Apple zit al te veel geïntegreerd in de Chinese economie, zegt McGee. "Hoe dieper Apple in die relatie verstrikt raakt, hoe minder er nog een uitweg is."

Liu: "Bijna alle onderdelen in Apple-producten komen uit China. En nu wil je alles weghalen? Ik denk niet dat dat kan. China is de fabriek van de wereld. Als je die fabriek terug wilt halen, kost dat decennia. Dat is geen eenvoudig proces."

Een computerfabriek die Apple na druk van president Donald Trump tóch in de VS opzet, wordt een "fiasco". zegt McGee. "Meerdere ingenieurs gaven aan mij toe ze alleen computers konden produceren door Chinese arbeidskrachten uit China in te laten vliegen. We hadden zelf de arbeidskrachten niet die daartoe in staat waren."

China dacht over de lange termijn
De VS heeft de techstrijd, in ieder geval voorlopig, verloren van China, concludeert McGee. Dankzij de smartphonetechnologie van Apple kon China ook in aanverwante sectoren profiteren. "Een elektrische auto is eigenlijk een smartphone op wielen. Tesla kijkt met verbazing naar hoe degelijk en efficiënt Chinese elektrische auto's gebouwd worden."

Alleen op de hoogtechnologische gebieden van AI en chips staat China nog niet op één. Maar dat is een kwestie van tijd, verwacht Liu. "We gaan die sectoren ook domineren zodra we de technologie ver genoeg ontwikkeld hebben."

McGee: "Ik zie China als een meedogenloze autoritaire staat. Maar ik moet ze ook veel erkenning geven voor het ontwikkelen van een vorm van kapitalisme die effectief is. Apple wilde kortetermijnwinsten redden, terwijl China juist op de lange termijn dacht."