Het Europarlement stemt woensdag over de natuurherstelwet van Frans Timmermans.
Voor- en tegenstanders houden elkaar ogenschijnlijk redelijk in evenwicht.
De opkomst kan dus van doorslaggevend belang gaan worden.
'Laat me beginnen met collega Jeroen Lenaers te feliciteren met de geboorte van zijn dochter Tessa', zei CDA-Europarlementariër Esther de Lange dinsdagochtend tijdens een persconferentie in Straatsburg. 'Maar, inderdaad, de komst van Tessa betekent wel dat er één stem minder is voor het verwerpen van de natuurherstelwet.'

Het Europees Parlement stemt op woensdag over de natuurherstelwet die Eurocommissaris Frans Timmermans ruim een jaar geleden voorstelde. De wet houdt de gemoederen nu al weken bezig en dinsdag waren boeren op tractoren naar Straatsburg afgereisd om hun onvrede over het voorstel te uiten. Klimaatactiviste Greta Thunberg was er ook, maar dan om juist het belang van de wet te onderstrepen.

De Europese Volkspartij (EVP), waarbij het CDA en de ChristenUnie zijn aangesloten, wil de wet verwerpen. De fractie heeft de eurosceptische groepen ECR (JA21, SGP) en ID aan haar zijde. Daar staat een links en groen collectief tegenover, aangevuld met een meerderheid van de liberalen.

De stemming belooft een nagelbijter van jewelste te worden, met een cruciale rol voor de opkomst. De geboorte van een kind, waardoor de vader niet kan meestemmen, is ondanks het heugelijke nieuws wat dat betreft dus een tegenslag. Hoewel De Lange verwacht dat andere partijen ook zo hun problemen zullen hebben om iedereen naar Straatsburg te krijgen.

En dat klopt. Zo zijn de Catalaanse Europarlementariërs Carles Puigdemont en Toni Comin, die allebei vóór de natuurherstelwet zouden stemmen, niet naar de Franse stad gekomen. De twee vrezen arrestatie vanwege hun rol bij het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum van 2017. De Europese rechter bepaalde vorige week dat beiden terecht de parlementaire onschendbaarheid over deze kwestie is ontnomen.

Volgens De Lange laten de zorgen over de aanwezigheid van individuen zien hoezeer de natuurherstelwet de partijen heeft verdeeld en hoe dicht de stemmen bij elkaar liggen. 'Het zegt eigenlijk genoeg. Het zou een signaal moeten zijn aan de Europese Commissie dat dit niet zo een goed voorstel is.'

De natuurherstelwet verplicht lidstaten om leefgebieden van kwetsbare dieren en planten te herstellen en deze niet te laten verslechteren. Nederland en andere tegenstanders vrezen dat bouwprojecten stil komen te liggen en dat boeren in hun bewegingsvrijheid worden beknot, wat de prijzen van voedsel kan opjagen.

Voorstanders noemen deze zorgen 'nepnieuws' en wijzen op de ruimte die het wetsvoorstel nationale wetgevers geeft voor eigen invulling. Bovendien heeft een meerderheid van de lidstaten zich geschaard achter een compromis dat het voorstel van zijn scherpste randjes ontdoet. Zo is het verslechteringsverbod van een resultaatverplichting deels veranderd in een inspanningsverplichting. Als het Europarlement dat plan nu simpelweg overneemt, is dat volgens voorstanders van de wet het beste compromis.

Maar de EVP, de grootste fractie in het Europarlement, heeft zich inmiddels diep ingegraven en is niet meer te vermurwen. De landbouw- en visserijcommissies van het Europarlement verwierpen de natuurherstelwet al. In de milieucommissie eindigde de stemming in een gelijkspel. Voor die laatste stemming had de EVP wel zeven van haar leden vervangen, ogenschijnlijk uit angst dat zij in afwijking van de partijlijn misschien wel vóór de wet zouden stemmen, of zich zouden onthouden van stemming.

Een van die zeven is de Tsjech Stanislav Polcak. Die liet eerder weten vóór de natuurherstelwet te zijn, maar zich uit de stemming in de milieucommissie te zullen terugtrekken omdat zijn positie binnen de partij tot zo veel frictie leidde. Tijdens de plenaire stemming op woensdag kan Polcak niet vervangen worden en op dinsdag brak hij opnieuw een lans voor de natuurherstelwet.

De doorslaggevende stem kan wel eens in de handen zijn van de liberale fractie Renew (VVD, D66). Deze groep is ernstig verdeeld over de kwestie: 70% is voorstander van de wet en 30% tegenstander. 'We zitten in een grijs gebied', zei de Franse liberaal Pascal Canfin, zelf fervent voorstander. 'Ik zou echt niet weten of we genoeg stemmen hebben.'

Als het Europarlement de natuurherstelwet in meerderheid verwerpt, is dat een voorlopig einde van de rit. De Commissie kan met een nieuw voorstel komen, maar heeft gezegd dat niet meer te zullen doen voor de Europese verkiezingen van juni 2024. Als de wet in aangepaste vorm wordt aangenomen, kunnen de slotonderhandelingen met de lidstaten van start.

En als het Europarlement de afgezwakte natuurherstelwet overneemt die de lidstaten overeenkwamen, dan zijn die onderhandelingen snel klaar.