NIJMEGEN - Je bent bang. Bang dat er constant gevaar op de loer ligt. Bang om ziek te worden. Je probeert je angsten te onderdrukken door continu te poetsen of je handen te wassen. Het is dagelijkse kost voor mensen met angst- en dwangstoornissen. Maar volgens psycholoog Frank Op ‘t Veld zijn we in tijden van corona allemáál een beetje extra bang voor de boze buitenwereld.
‘Voor mensen met dwang heeft de coronacrisis ook een positieve kant. Je bent geen outsider meer. Eerder was je gekke Henkie, maar nu denkt iedereen een beetje zoals jij’, begint Op ‘t Veld, cognitief gedragstherapeut. Vanuit zijn praktijk in Cuijk ontvangt de Nijmeegse psycholoog zijn cliënten nu digitaal. Volgende week mogen mensen weer mondjesmaat over de vloer komen.
‘Iedereen is wel eens bang om ziek te worden, om dood te gaan. Dat heb ik zelf ook wel eens. Maar nu is er meer reden voor die angst’, vertelt hij. Iemand met een dwang- of angststoornis is volgens de psycholoog niet heel anders dan iemand zonder. ‘Er is geen persoon op de wereld die bang wil zijn, maar het verschil is dat de angst van mensen met dwang niet in verhouding staat tot het daadwerkelijke risico dat ze lopen.’
Mensen met een dwangstoornis hebben bepaalde rituelen. Daarmee onderdrukken ze hun angsten. Overdreven vaak je handen wassen is daar een bekend voorbeeld van. ‘Als behandelaar leer je iemand die angsten lang genoeg te doorstaan, totdat hij zelf merkt dat hij minder bang wordt. Dan krijgen ze van mij misschien de opdracht om minder vaak hun handen te wassen.'
Maar in een tijd dat we door het RIVM worden opgeroepen om onze handen juist vaker te wassen, wordt het dan niet extra moeilijk? Op ‘t Veld denkt dat mensen met dwangstoornissen zich nu juist minder het buitenbeentje voelen. ‘Iemand met dwang weet ook wel dat zijn buurman op het kantoor zijn handen niet dertig keer per dag wast. Dat is de reden dat veel cliënten hulp zoeken: ze merken dat er iets niet klopt. Maar nu leven we een beetje in een omgekeerde wereld en zit de rest meer op hun niveau.'
De psycholoog legt uit dat het voor zijn cliënten een grote uitdaging is hun rituelen tijdens de crisis te toetsen aan de werkelijkheid. ‘Het RIVM wil dat je tien keer per dag je handen wast, terwijl je dat al al deed. Nu mag je dus je handen wassen, sterker nog: het moet. Doe je dat niet, dan beland je misschien wel op de IC. Mensen met een dwangstoornis worstelen dagelijks met dit soort problemen.’
Nu de hele bevolking in tijden van corona extra bang is voor de boze buitenwereld, hoopt Op ‘t Veld dat iedereen wat meer begrip krijgt voor de medemens met dwang. ‘Ik moet voor de zorgverzekeraar het verschil maken tussen iemand met een mentaal probleem en iemand die ‘gewoon bang’ is. Maar als behandelaar denk je niet zo. Er zijn genoeg mensen die niet aan de criteria van een stoornis voldoen, maar toch ontzettend last hebben van vergelijkbare klachten. En zo heel gek is dat niet.’