Muziek activeert ons hele brein. Het is een van de krachtigste middelen om emoties op te roepen. Waarom maakt een liedje ons blij, actief of juist rustig? Neuropsycholoog Rebecca Schaefer geeft een inkijkje in onze muzikale hersenen.

Laat een te vroeg geboren baby naar harpmuziek luisteren en het heeft een positief effect op de groei. Gestrest? Zet muziek op van Verdi of de aria’s in Puccini’s opera Turandot. De repeterende cyclus van 10 seconden lijkt op een hartslag en kalmeert. Wil je als wijnhandelaar dat klanten dure wijn kopen? Speel in je winkel klassieke muziek.

Tal van onderzoeken ‘bewijzen’ de positieve invloed van muziek op het brein en gedrag. Sommige hebben een hoog ‘broodjeaapgehalte’. Dat koeien meer melk produceren als ze Beethoven horen bijvoorbeeld. Of dat luisteren naar Mozart je slimmer maakt. ,,Sommige onderzoeken moet je met een korreltje zout nemen, omdat ze niet goed zijn opgezet’’, zegt Rebecca Schaefer, neuropsycholoog aan de Universiteit Leiden.

Schaefer waakt voor stellige, algemene conclusies op basis van kleine studies. Wetenschappers weten namelijk nog niet hóe het brein precies reageert op muziek. Maar dát er van alles in de hersenen gebeurt, is duidelijk.

,,Muziek is een van de krachtigste middelen om emoties op te roepen. Je kunt jezelf ermee in een bepaalde stemming brengen. Zelfs als je een liedje in je hoofd afspeelt, activeren de hersenen op een vergelijkbare manier als bij het daadwerkelijk horen van een liedje.’’

De vraag wat muziek met het brein doet, is niet in één antwoord te vatten. Muziek kan het hele brein activeren. Elk element, zoals ritme, klank, melodie en harmonie, kan invloed hebben op een specifiek deel van de hersenen.

,,De reactie op muziek gaat vanuit het gehoorgebied alle kanten op. Het zorgt ervoor dat in de hersenen van alles tegelijk gebeurt. Het prikkelt hersengebieden die betrokken zijn bij onder meer emotie, motoriek, geheugen en taal.’’ Het activeert, ontspant, maakt vrolijk of juist verdrietig.

Hoe de hersenen muziek vervolgens interpreteren, hangt van verschillende factoren af. Het kan associaties oproepen met een gebeurtenis. Is dat een positieve herinnering, dan komt er dopamine vrij en wordt een mens blij van het horen van een specifiek liedje. Als mensen verdrietig zijn, hebben ze de neiging naar weemoedige muziek te luisteren in plaats van vrolijke. ,,Muziek is een veilige manier om negatieve gevoelens te verkennen.’’

Sommige muziekgenres worden sterk geassocieerd met ‘negatief’. Fado- en operanummers zijn vaak verdrietig, death metal drukt boosheid uit. ,,Dat zit deels in bepaalde aspecten van muziek, zoals het soort akkoorden. Liedjes in een mineur toonsoort worden als verdrietig beschouwd. Consonante noten klinken goed samen, maar dissonante noten geven een ruw geluid en dat vinden mensen negatief klinken.’’