Hoe verander je gedrag in het verkeer? Het is onderwerp van veel onderzoeken. Voor fietsen zonder licht lijkt er nu een simpele oplossing: pictogrammen op het fietspad.

Het idee komt van de ANWB. Op het fietspad worden twee symbolen aangebracht met een koplamp en een dynamo en de tekst 'zet je licht aan'. De laatste instructie komt vlak bij een stoplicht, zodat het mogelijk is om het licht aan te zetten. Uit onderzoek dat het aantal fietsers met verlichting dankzij de pictogrammen stijgt van vier op de tien naar zes op de tien.

Het onderzoek werd gedaan door het bureau Maverick op twee belangrijke aanfietsroutes richting de stad in Nijmegen. Twee keer is vier dagen lang na zonsondergang bijgehouden hoeveel fietsers de verlichting goed voor elkaar hadden en hoeveel niet. De eerste vier dagen zonder markering op de weg en de tweede periode nadat de markering was aangebracht.

Ter controle zijn er op dezelfde momenten ook metingen gedaan in Tilburg en Den Haag, maar dan helemaal zonder markeringen. In Nijmegen werden in totaal bijna 2000 fietsers geobserveerd. Het resultaat: nadat de pictogrammen waren aangebracht, was het aantal fietsers met goede verlichting gestegen met 12,7 procent. In Den Haag en Tilburg werd geen verschil gemeten.

"Het verbaast me", zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen, die veel onderzoek doet naar het veranderen van gedrag in het verkeer. "Ik dacht dat fietsers hun licht niet aandoen omdat ze het niet belangrijk genoeg vinden of vanwege groepsdruk, maar blijkbaar komt het vooral doordat ze het simpelweg vergeten."

Tertoolen kan zich voorstellen dat dat in stedelijk gebied eerder een probleem is dan op het platteland: "In stedelijk gebied is zo veel licht, dat je het belang niet herkent. Ik woon zelf in landelijk gebied. Als je hier in het donker gaat fietsen zonder verlichting, is dat ongeveer een zelfmoordactie."

Een goede campagne is volgens Tertoolen ingewikkeld: "Bij de campagne tegen appen in het verkeer werkt het bijvoorbeeld averechts. Je wilt attenderen op ongewenst gedrag, maar dat leidt er juist toe dat mensen het gaan doen. Dat dit zo'n positief effect heeft verbaast me en ik ben benieuwd waar het nog meer voor zou kunnen werken."

Den Haag is de eerste gemeente die aan de campagne meedoet. Vanmorgen heeft directeur Frits van Bruggen van de ANWB samen met wethouder Karsten Klein van Den Haag het eerste lichtsymbool op een fietspad in Den Haag geplaatst. Ook Utrecht en Rotterdam gaan er aan meedoen.
Foto