Wie een opleiding tot gezondheids- of voedingsconsulent wil volgen, kan daarvoor financiële steun krijgen van de overheid. Die opleidingen zijn vaak in strijd met de voedingswetenschap. Zo werkt de overheid de verspreiding van pseudowetenschap in de hand. Het advies van zo’n consulent is bovendien niet zonder gevaar.

Verschillende privé-instituten bieden opleidingen tot gezondheids- of voedingsconsulent aan, die variëren van enkele lessen tot vier jaar. Wat de consulenten leren, varieert naargelang het instituut. Passages over biofotonen en het samenstellen van gezonde voedingspatronen op basis van irisscopie, bloedgroep, oude Chinese principes of het opdelen van mensen in lucht-, aarde-, water- en vuurtypes doen echte voedingswetenschappers de wenkbrauwen fronsen.

Niet alles wat de consulenten leren, is even onschuldig. Verschillende cursussen besteden aandacht aan de zogenaamd heilzame effecten van monodiëten, waarbij dagenlang één groente of vrucht wordt gegeten, of van sap- en vastenkuren, waarbij dagen- tot wekenlang enkel sap of water en thee worden gedronken. De kuren veroorzaken spierafbraak en als ze te lang worden volgehouden, kunnen ze tot voedingstekorten leiden. Sommige opleidingen raden het eten van granen, vlees, vis én vleesvervangers af, net als het gebruik van foliumzuursupplementen voor zwangere vrouwen – nochtans aanbevolen door de Hoge Gezondheidsraad om een baby met een open ruggetje te voorkomen. Andere trekken het verband tussen het eten van verzadigd vet en hart- en vaatziekten in twijfel.

Consulenten worden doorgaans ook geschoold in de bachbloesemtherapie, kruiden- en volksgeneeskunde en andere alternatieve geneeswijzen. Eén van de scholen, De Levensschool, kwam eerder al in opspraak omdat de Nieuwe Germaanse Geneeskunde van de veroordeelde Duitse arts Ryke Geerd Hamer er wordt onderwezen, die stelt dat emotionele conflicten aan de basis liggen van kanker.

Aan verschillende scholen kunnen cursisten gebruikmaken van opleidingscheques en/of de KMO-portefeuille. Met opleidingscheques kunnen ze jaarlijks 125 euro van de overheid terugkrijgen, de KMO-portefeuille geeft recht op terugbetaling van de helft van het inschrijvingsgeld. Om daarvoor in aanmerking te komen, moeten scholen en opleidingen erkend zijn door de overheid. Bij die erkenning lijkt de aandacht vooral te gaan naar de kwaliteit van het instituut, en niet naar de inhoud van de opleidingen: wat een school onderwijst, lijkt niet zo belangrijk, als ze dat maar goed doet.

In tegenstelling tot diëtist, is gezondheids- of voedingsconsulent geen door de overheid erkend gezondheidsberoep. Consulenten mogen enkel advies geven aan gezonde personen. De cursussen zijn daarover niet altijd even duidelijk. Volgens de Vlaamse Beroepsvereniging van Voedingsdeskundigen en Diëtisten (VBVD) valt dat in de praktijk moeilijk te controleren, en geven consulenten geregeld advies aan mensen met medische problemen, met alle risico’s van dien.