Vlak voor het slapen even een filmpje kijken van Sven Kramer. Dat is effectief als je wilt leren schaatsen. Leren door observatie heeft meer zin als daar snel nachtrust op volgt. Nederlandse onderzoekers toonden dit voor het eerst aan en publiceren hun bevindingen in PNAS. Oefening baart kunst. Daarna goed slapen baart nog meer kunst. Het zorgt ervoor dat het geleerde allemaal beter beklijft. Onderzoek heeft al meerdere keren uitgewezen dat slaap het geheugen goed doet als je bezig bent met het leren van nieuwe dingen. Je hoeft jezelf niet per se in het zweet te werken om nieuwe dingen te leren. Je kunt ook leren door naar andere mensen te kijken. Door bijvoorbeeld een filmpje te kijken van iemand die de backhand perfect uitvoert. En door dit vervolgens na te apen. Maar heeft slaap daar ook een positief effect op? Deze vraag stelden Ysbrand van der Werf en zijn collega’s aan het instituut voor neurowetenschappen. Van der Werf: "Leren door observatie is een andere manier van leren. De invloed van slaap op dit soort leren is niet eerder onderzocht." Van der Werf bood studenten een filmpje aan waarin ze een hand zagen die gedurende een paar minuten een patroontje op een toetsenbord intikte, bijvoorbeeld de cijfers 3, 2, 1 en 3, daarbij gebruik makend van alle vingers. De ene helft van de studenten kreeg het filmpje om elf uur ’s ochtends te zien, de andere helft om elf uur ’s avonds, zodat ze daarna snel hun bed ingingen. Belangrijk was dat de studenten tijdens het filmpje niet konden meedoen en oefenen, ze mochten alleen kijken. Om te voorkomen dat ze dit toch deden, werd de studenten gevraagd nonstop met één hand op de ‘a’- en de ‘alt’- toets te drukken. Deze krampachtige toetsencombinatie maakte oefenen onmogelijk. Beide groepen kwamen de volgende dag terug en lieten zien hoeveel ze van het vingertaakje terecht brachten. Wat bleek, studenten die het filmpje de avond ervoor hadden gezien tikten de cijfers sneller in en maakten minder fouten. Gelijk gaan slapen, dat is dus goed als je de volgende dag iets wilt na-apen. Van der Werf en zijn collega’s waren verrast door de resultaten. Bij het leren van motorische taken op de old-school manier, namelijk door ze gewoon zelf te oefenen, maakt het namelijk niet uit of je gelijk of pas uren later gaat slapen. De prestaties blijven hetzelfde. Kennis over observatie wordt kennelijk anders opgeslagen in het geheugen dan motorische kennis. Van der Werf vermoedt dat er bij leren door observatie meer sprake is van interferentie. "Doordat de rest van de dag nog andere informatie voorgeschoteld wordt, wordt het nieuwe trucje in het geheugen weggedrukt. Dit is bij feitelijke kennis, bijvoorbeeld het leren van Franse woordjes, ook het geval." Bij leren door observatie is een grote rol weggelegd voor spiegelneuronen. Van der Werf denkt dat deze neuronen belangrijker zijn voor het functioneren van ons geheugen dan tot nu toe werd gedacht. Volgens Van der Werf is het onderzoek erg belangrijk voor mensen in revalidatie. Na een ongeluk moeten ze allerlei bewegingen helemaal opnieuw leren. Ze moeten vaak uren oefenen en dat kan erg pijnlijk zijn. Maar ook voor jonge sporters of muziektalenten biedt het wellicht een uitkomst. Gewoon languit op de bank naar Richard Kraijcek kijken kan dus ook. Maar dan wel voor het slapen gaan.