Er wonen bijna 900.000 Nederlanders in het buitenland en die groep zou een groot verschil kunnen maken bij de verkiezingen. Toch laat het overgrote deel zijn stem liggen. Als ze wél massaal zouden stemmen, zou de Tweede Kamer er vermoedelijk een stuk linkser uitzien.
Uit een rondgang onder deskundigen blijkt dat Nederlanders in het buitenland samen goed zijn voor zo’n twaalf zetels. Maar omdat de opkomst laag is, bepalen ze in de praktijk slechts één of twee zetels.
“Een grote groep weet niet eens dat ze mógen stemmen vanuit het buitenland”, zegt hoogleraar politicologie Henk van der Kolk. “En bij veel mensen is onbekend dat ze zich eerst moeten registreren om stembiljetten te ontvangen.”

Wie wil stemmen vanuit het buitenland, moet geduld hebben. Volgens de Stichting Nederlanders buiten Nederland (SNBN) zijn de procedures “bureaucratisch en onduidelijk”. Voorzitter Eelco Keij, die in New York woont, zegt: “De post uit Spanje doet er soms wel een maand over. In Canada is er een poststaking. En in Amerika vond de post die Nederlandse oranje enveloppen verdacht: die zijn de laatste keer allemaal apart gelegd.”
Daarom moeten veel mensen hun stem al weken van tevoren opsturen, nog voordat de verkiezingscampagne echt op gang is. “Dus je stemt met onvolledige informatie”, legt Keij uit in het AD.

Van de 890.000 Nederlanders in het buitenland hebben zich slechts 135.000 officieel geregistreerd om te mogen stemmen. Daarvan brengt ongeveer tweederde daadwerkelijk een stem uit. Volgens Keij is dat een gemiste kans: “Elke stem die verloren gaat is er één te veel. De overheid heeft echt nog een lange weg te gaan om dit te verbeteren.”
Zijn stichting pleit voor een ‘emigratiepakket’ met duidelijke informatie én voor een proef met digitaal stemmen. “Dat zou alles veel makkelijker maken, minder bureaucratisch”, zegt Keij. “De Fransen hebben er mee geëxperimenteerd. D66 en Volt willen ook zo’n proef.”

Bij de verkiezingen van 2023 stemde in het buitenland 28 procent op PvdA-GL, tegenover 15 procent in Nederland. De PVV kreeg slechts 6 procent van de buitenlandse stemmen, terwijl die in Nederland 23 procent binnenharkte. Volgens Van der Kolk is dat logisch: “Nederlanders in het buitenland zijn vaak internationaal georiënteerd. Die oriëntatie zie je ook terug in hun politieke voorkeuren.”