Kun jij uit 100 foto's een Jan of Floris herkennen? Een groep internationale onderzoekers zegt van wel. We zouden namelijk lijken op onze voornaam.

Sociaal psychologen uit Israël, Frankrijk en de Verenigde Staten lieten honderden proefpersonen kijken naar foto's van gezichten van mensen die allemaal tussen de 20 en 30 jaar zijn en dezelfde etniciteit hebben. Zij moesten de foto's linken aan één van de namen op een lijst van vijf die voor hen lag.

Wat bleek: deelnemers wisten vaker, tot 40 procent, een naam aan het juiste gezicht te verbinden. En dat is vaker dan een kansberekening. Ook computers die speciaal geprogrammeerd waren, slaagden er 54 tot 64 procent vaker in de juiste naam aan één van de 94.000 foto's te koppelen.

Volgens de onderzoekers komt dat omdat mensen bepaalde uiterlijke kenmerken, zoals haardracht, associëren met bepaalde namen. En omdat mensen tijdens hun leven een gezicht ontwikkelen, en andere uiterlijke kenmerken, dat past bij hun voornaam.

"Zo denken mensen bij de naam Bob meer aan iemand met een rond gezicht dan bij de naam Tim. Deze stereotypen kunnen het uiterlijk voorkomen van mensen beïnvloeden.", zegt hoofdonderzoeker Yonat Zwebner.

Gerrit Bloothooft, namenonderzoeker van de Universiteit Utrecht, zegt dat het onderzoek deugt maar vermoedt een iets andere conclusie. "Mensen kunnen niet een Pepijn van een Floris onderscheiden maar wel een Kevin van een Pepijn."

In andere woorden: je herkent geen naam maar een sociale klasse. "Zo kiezen lager opgeleiden andere namen dan hoger opgeleiden. Bij die eerste groep zie je vaker Engelse namen voorkomen. Daarnaast hebben mensen uit de elite een ander gezicht dan mensen uit de werkende klasse."

Bij sommige namen blijft het gokken, beaamt hij. Zo kan een Jan lang, dik of dun zijn, kalend of een bos haar hebben.

De theorie van Bloothooft blijkt ook wel uit één van de proeven in het internationale onderzoek. De testpersonen, afkomstig uit Frankrijk en Israël, kregen bij één proef een mix voorgelegd van Franse en Israëlische foto's.

De Fransen konden een Frans gezicht beter aan een naam koppelen dan een Israëlisch gezicht en andersom. Want wie niemand kent die Jean-Pierre heet of Noam, kan niet bedenken wat voor gezicht hier bij zou passen.