Het lijkt te mooi om waar te zijn. Een bril met gekleurde glazen die helpt bij dyslexie. Deze week prees de firma Xlens in een paginagrote advertentie in Trouw 'hét hulpmiddel bij dyslexie of leesproblemen' aan. De kleurenfilters zouden ogen en hersenen beter op elkaar afstemmen. Wetenschappelijk aangetoond, stond erbij.

Zestig procent van de dyslectici had er baat bij. Een aanlokkelijk aanbod, vooral voor ouders die nu moeten aanzien hoe hun kind door leesproblemen worstelt op school. Ook al kost zo'n bril, exclusief montuur, ruim 600 euro.

Het is dan ook niet waar, zeggen hoogleraren, gespecialiseerd in dyslexie. "Misleiding is een wat zware term", zegt Ben Maassen, klinisch neuropsycholoog aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Als je met zo'n bril prettiger kijkt en daardoor minder snel hoofdpijn krijgt bij het lezen, is dat natuurlijk mooi. Maar verkoop het niet als hulpmiddel bij dyslexie. Daar is geen enkel bewijs voor."

De site van Xlens suggereert iets anders. Daar staat een hele lijst van wetenschappelijke studies die de werking van de bril lijken te onderschrijven. "Dat doen ze niet", zegt Maassen. "Het is vaak slecht onderzoek, het is niet goed opgezet, veel te weinig deelnemers. Vaak gaat het ook helemaal niet over dyslexie, maar bijvoorbeeld over het effect van de filters bij migraine. Maar geen enkele studie toont aan dat de bril helpt bij dyslexie."

Er is volgens hem maar één remedie: "Oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Zo kun je de ernst van de dyslexie verminderen, al blijft de leessnelheid een probleem. En dat is voor deze kinderen een zware opgave. De praktijk is dat ze vaak juist veel minder lezen in plaats van veel meer."

Dyslectici hebben moeite een koppeling te leggen tussen letters en klanken, zegt Aryan van der Leij, emeritus hoogleraar orthopedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam. Moeite met de koppeling tussen de verbeelding van het woord en het woord zelf. "Een dyslecticus overziet de woorden in een tekst ook niet. Logisch dat hun beeld van een tekst soms chaotisch is. Dat letters kunnen gaan trillen. Maar dat zijn gevolgen van dyslexie, het is niet de oorzaak."

Daar komt wel de mythe vandaan dat dyslexie met lenzen te verhelpen is. "Vroeger had je de prismalens, nu dus de gekleurde. Maar het werkt niet. Is het misleiding? Ik vind het in ieder geval kwalijk om deze kwetsbare groep - wanhopige ouders - geld uit de zakken te kloppen."

Een woordvoerster van Xlens reageert teleurgesteld op alle kritiek. Maar het verbaast haar ook niet. "Dyslexie is in de wetenschap een wat vaag begrip. Mensen verdienen daar geld aan met dure trainingsprogramma's, en dan komen wij met zo'n simpele oplossing." Ze erkent dat de bewijzen nog niet erg hard zijn. "Maar voor een klein bedrijf als het onze is het lastig om een groot en deugdelijk onderzoek op te zetten."

Die opmerking verbaast Van der Leij dan weer. Twee maanden geleden liep hij op een congres de directeur van Xlens tegen het lijf en bood hij zo'n onderzoek aan. "Als jullie ons zeg 25.000 euro geven, zorgen wij voor de proefpersonen en de uitvoering, zei ik tegen hem. Onder één voorwaarde: wat er ook uitkomt, wij publiceren het resultaat. Niets meer op gehoord."