Een klein meisje van vier maanden met om zich heen al het afval dat bij een 'gewone' ziekenhuisbevalling komt kijken. "We zijn nog niet eens geboren en hebben al voor drie vuilniszakken aan afval gezorgd", zegt afvalkunstenaar Maria Koijck, die baby Fé zo vastlegde.

Dit moet echt anders, wil Maria Koijck met haar videokunstwerk zeggen. "Als je bij je geboorte al met een footprintje van drie vuilniszakken begint, wat betekent dat dan voor de rest van je leven als dat zo doorgaat?"
Foto

De schorten, matjes, plastic handschoenen, spuiten en andere wegwerpspullen zijn de oogst van een gemiddelde ziekenhuisbevalling zonder complicaties. Het afval, samen drie vuilniszakken vol, is door medewerkers van het Leids Universiteit Medisch Centrum speciaal voor het kunstwerk apart gehouden.

Baby Fé en 'haar' afval is het derde videokunstwerk dat Koijck over medisch afval heeft gemaakt. Haar eerste, over haar eigen borstoperatie vanwege kanker, ging de hele wereld over.

Afvalkunstenaar Maria Koijck laat in een video zien hoeveel afval er is ontstaan bij één operatie: haar eigen operatie. Koijck werd geopereerd aan borstkanker. Als kunstenaar vraagt ze vaker aandacht voor afvalproblematiek.
'De kracht van zacht'
"In mijn video's zit de kracht van zacht", zegt Koijck. "Ik laat de grote hoeveelheid afval op een mooie manier zien, waardoor de pijnlijke boodschap nog harder aankomt."

Het was nog best lastig een baby te vinden voor haar video. "Het moest een kindje zijn dat niet al te oud was. En de ouders moesten het goed vinden dat ik hun pronkjuweel op de grond ging leggen te midden van allemaal rotzooi."

Uiteindelijk kwam Koijck uit bij een dochter van een vriend van haar. "Moeder en vader zijn nu supertrots dat hun dochter de hoofdrol speelt."

Heeft de afvalkunst inmiddels effect? De eerste video was een katalysator, zegt Koijck daarover. "Ziekenhuizen wilden veranderen, meer recyclen en minder wegwerpmateriaal gebruiken, en de video heeft dat proces op sommige plekken versneld."

Zo hoorde ze laatst van een plastische chirurg van het UMCG in Groningen dat zij niet zomaar een celstofmatje kan pakken zonder de vraag te krijgen of dat echt wel nodig is. Koijck: "Dat is zo'n wegwerpmatje dat te pas en te onpas gebruikt wordt en uit zoveel verschillende materialen bestaat dat je het onmogelijk kunt recyclen."

Andere voorbeelden waar ze van heeft gehoord: een anesthesist die nu toestemming heeft om herwasbare operatiemutsjes te gebruiken, het UMCG is bezig met beter scheiden waardoor meer afval gerecycled kan worden en er is meer onderzoek gaande naar herbruikbare operatieschorten en -doeken.

"Het heeft een beweging in gang gezet, cool hè", is de reactie van de kunstenaar. "Ik probeer dit met nieuwe video's levend te houden. De kracht zit in de herhaling."

Nog twee video's staan op de planning, over het afval dat in 24 uur op de spoedeisende hulp verzameld wordt en dat van een knie-operatie. "Dan heb ik er vijf gemaakt en stop ik ermee. Ziekenhuizen moeten het daarna zelf gaan doen."