Een zeehond die in het nauw gedreven is door een groep orka's komt vaker dood dan levend uit de strijd. In zijn eentje kan hij weinig inbrengen tegen de enorme zoogdieren. Maar met een beetje geluk komt hulp uit onverachte hoek aanzwemmen. De bultrugwalvis doet niet moeilijk over een onbaatzuchtige reddingsactie, zo blijkt uit onderzoek.

Zeebioloog Robert Pitman observeerde een bijzonder schouwspel toen hij in 2009 van Zuid-Amerika naar het Antarctische Schiereiland voer op zoek naar orka's. Een aantal bultruggen begon zich te mengen in een gevecht tussen meerdere orka's en een Weddelzeehond. Nadat de zeehond van zijn ijsschots was gegleden, nam één van de walvissen het bange beestje op zijn buik.

Door het wegstromende water viel de zeehond bijna van het veilige platform. De bultrug gaf de zeerob vervolgens een kleine zet met zijn vin, zodat hij er niet af zou glijden. Na een tijdje dreven de orka's af en kon de zeehond veilig naar een dichtbijgelegen ijsschots zwemmen.

Op diezelfde tocht kwam Pitman nog meer situaties tegen waarbij bultrugwalvissen in de aanval gingen tegen jagende orka's. Zijn interesse was gewekt en hij besloot een onderzoek te starten naar het gedrag van de dieren. Hieruit blijkt dat 89 procent van alle prooien die bultruggen redden uit andere diersoorten bestaat.

Waarom riskeren bultruggen hun leven voor dieren waar zij helemaal niets mee te maken hebben? Ook dat vroeg Pitman zich af in het onderzoek. Het blijkt dat bultruggen reageren op het geluid dat de orka's maken wanneer zij op een prooi jagen. Zelfs op een kilometer afstand kunnen de walvissen de aanval van een groep orka's horen. Dat betekent dat de bultruggen pas ter plaatse zien welk dier er wordt aangevallen.

Wanneer de walvissen merken dat een andere bultrug bij het gevecht betrokken is, reageren zij direct agressief. Dit agressieve gedrag heeft meerdere voordelen. Op die manier laten zij de orka's weten dat zij hen in het vizier hebben. Ook brengen ze de andere, meer kwetsbare bultruggen op de hoogte dat er vijanden in de buurt zijn. Uiteindelijk is het doel van de aanval om de orka's weg te jagen. Vanwege deze voordelen gaan bultruggen ook vaak de strijd aan als blijkt dat de prooi een ander dier is.

Dus, is het instinct of altruïsme? Nou, zegt Pitman, het zit er een beetje tussenin. Hij noemt het onbedoeld altruïsme. "Ik denk dat bultruggen één simpele regel hebben: als je orka's hoort aanvallen, zorg er dan voor dat je ze uit elkaar drijft."
Filmpje